5237 sayılı Türk Ceza Kanunu Konsolide metin
Diğer taraftan dava dilekçesinde ahde vefa yani söze bağlılıkilkesinden bahsedilmektedir. Bu ilke uyarınca sözleşme geçerli olarak kurulduktansonra koşullar ne kadar değişirse değişsin, taraflar sözleşmenin gereğini aynenyerine getirmek zorundadırlar. Ancak bu ilke mutlak ve sınırsız değildir.Sözleşmenin değişen koşullar karşısında feshi ya da yeni koşullara uyarlanması,kanunda özel olarak öngörülmüş olduğu gibi, genel olarak doğruluk ve dürüstlükkuralları gereği kabul edilen haller vardır. Bu haller her zaman sayılmaksuretiyle belirtilemez. Bu durumda kanunlara genel hükümler konulabileceği gibikanuna dayanmak üzere belirleme düzenleyici işlemlere bırakılabilmektedir.Sözleşmenin devamı sırasında ortaya çıkan nedenlerle sözleşmenin uygulanmasıtaraf ya da taraflar için artık imkânsız hale gelmiş ya da sözleşmeninsürdürülmesi dürüstlük kuralına aykırı hâli gelmiş ise hâkimden uyarlamayapılmasını istemek mümkündür. Kanun koyucu, KÖİ modeli uygulamasında buhususları kanun maddesi olarak ancak genel hüküm olarak düzenlemiştir.
Bunun ardından şüphelinin müdafiihuzurunda teklifi kabul etmesi hâlinde bu usûl uygulanır. Öncelikle savcılığınana görevi sadece bilgilendirme olarak ifâde edildiğinden, suç isnâdına, suçisnâdına esas alınan olgulara, delillere vs. ilişkin herhangi bir açıklamadabulunup bulunamayacağı belirsizdir. Ayrıca soruşturma aşamasının gizliliği esasolduğundan, delillerin müşterekliği ve doğrudanlığı sorunları ortaya Çıkarak,tarafların teklif öncesi delillerin hepsine ulaşıp ulaşamayacağı, itiraz edipedemeyeceği vs. soruları cevapsız kalmaktadır. En nihâyetinde şüphelininbildirim sonrası kendine bildirilenleri bir müdafii yardımıyla tam olarakkavrayarak idrâk etmesi ve reddin/kabulün sonuçları hakkında etraflıcadüşünerek bir irâde açıklamasında bulunması için belirli bir süre tanınıp tanınmayacağıda belirsizdir. Aktarılan tüm bu boşluk ve eksiklikler teklif aşamasında dagiderilmiş gözükmemektedir. Bu nedenle dar kapsamlı bir bildirimden hemen sonrateklif aşamasına geçilmesi ile şüpheli sadece uygulanacak usûl hakkında bilgisahibi olacak, kendini savunma ve ifâde konusunda hiçbir imkân eldeedemeyecektir. Bu durum taraflar arasında dengeyi bozmakta ve bir tarafıdiğer tarafa karşı dezavantajlı konuma düşürmektedir. Serî muhakeme usûlüyargılamasında savcı çok etkin, şüpheli neredeyse etkisizdir. (2) Fiil, savaş sırasında işlenmiş veya Devletin savaş hazırlıklarını veya savaş etkinliğini veya askerî hareketlerini tehlikeyle karşı karşıya bırakmış ise, taksirle davranan faile üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası verilir. (2) Fiil, savaş zamanında işlenmiş veya Devletin savaş hazırlıklarını veya savaş etkinliğini veya askerî hareketlerini tehlikeyle karşı karşıya bırakmış ise ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilir. (2) Fiil, savaş zamanında işlenmiş veya Devletin savaş hazırlıklarını veya savaş etkinliğini veya askerî hareketlerini tehlikeye sokmuş ise faile on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası verilir. (2) Fiil, Devletin savaş hazırlıklarını veya savaş etkinliğini veya askerî hareketlerini tehlikeyle karşı karşıya bırakmış ise faile beş yıldan on yıla kadar hapis cezası verilir.
Kişinin uğradığı bir haksızlığa veyazarara karşı kendisini savunabilmesinin ya da maruz kaldığı haksız bir uygulamaveya işleme karşı haklılığını ileri sürüp kanıtlayabilmesinin, zararınıgiderebilmesinin en etkili ve güvenceli yolu, yargı mercileri önünde davahakkını kullanabilmesidir. Kişilere yargı mercileri önünde dava hakkı tanınmasıadil yargılamanın ön koşulunu oluşturur. Mahkemeye erişim hakkı, hukuki biruyuşmazlığın bu konuda karar verme yetkisine sahip bir mahkeme önünegötürülmesi hakkını da kapsar. (5) Yüklenici, sözleşmeden doğan tüm hak ve vecibelerini, aynışartlarla ve bu Kanunda belirtilen şartları haiz başka bir gerçek veya özelhukuk tüzel kişisine idarenin onayı ile devredebilir. Sözleşmenin bu şekildedevri hâlinde diğer sözleşmeler de devralan gerçek veya özel hukuk tüzelkişisine devredilmiş sayılır. Bununla birlikte bu ilke özel hukukun diğer ilkeleriylesınırlandırılmıştır. Sözleşmenin yapıldığında karşılıklı edimler arasında olandenge sonradan şartların olağanüstü şekilde değişmesiyle büyük ölçüdetarafların biri aleyhine katlanılamayacak derecede bozulur ise sözleşmeyebağlılık ile sözleşme adaleti ilkeleri arasında bir çelişki meydanagelebilmekte ve artık bu ilkeye sıkı sıkıya bağlı kalmak adalet, hakkaniyet veobjektif hüsnüniyet kaidelerine aykırı bir durum yaratabilmektedir.
(2) Bulaşıcı hastalıklar dolayısıyla kamu sağlığını korumak amacıyla kanun ve yönetmeliklerde öngörülen hükümlere uygun olarak yapılan muayeneler açısından yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz. Görevlerinin ifasıyla ilgili bir işin yapılması veya yapılmaması ya da uluslararası ticari işlemler nedeniyle bir işin veya haksız bir yararın elde edilmesi yahut muhafazası amacıyla; doğrudan veya aracılar vasıtasıyla, menfaat temin, teklif veya vaat edilmesi ya da bunlar tarafından talep veya kabul edilmesi halinde de uygulanır. D) Yapım ihalelerinde eserin veya kullanılan malzemenin şartname veya sözleşmesinde belirlenen şartlara, miktar veya niteliklere uygun olmamasına rağmen kabul edilmesi. B) Tekliflerle ilgili olup da ihale mevzuatına veya şartnamelere göre gizli tutulması gereken bilgilere başkalarının ulaşmasını sağlamak. (2) Fiil cebir veya tehdit kullanılarak işlenmiş ya da çocuk henüz oniki yaşını bitirmemiş ise ceza bir katı oranında artırılır.
(3) Suçun, evlat edineceği çocuğun evlat edinme öncesi bakımını üstlenen veya koruyucu aile ilişkisi çerçevesinde koruma, bakım ve gözetim yükümlülüğü bulunan kişi tarafından işlenmesi hâlinde, şikâyet aranmaksızın ikinci fıkraya göre cezaya hükmolunur. (1) Organ veya dokularını satan kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce durumu merciine haber vererek suçluların yakalanmalarını kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz. (5) Birinci fıkrada tanımlanan suçun işlenmesi sonucunda mağdurun yaralanması veya ölmesi halinde, kasten yaralama veya kasten öldürme suçuna ilişkin hükümler uygulanır. (5) Taksirle yaralama suçunun soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır. Ancak, birinci fıkra kapsamına giren yaralama hariç, suçun bilinçli taksirle işlenmesi halinde şikâyet aranmaz. (3) Cumhuriyet savcılığınca madde kapsamına giren suç nedeniyle önödeme işlemi yapılmadan dava açılması veya dava konusu fiilin niteliğinin değişmesi suretiyle madde kapsamına giren bir suça dönüşmesi halinde de yukarıdaki fıkra uygulanır. (7) Kamu davasının düşmesi, suçtan zarar gören kişinin şikayetten vazgeçmiş olmasından ileri gelmiş ve vazgeçtiği sırada şahsi haklarından da vazgeçtiğini ayrıca açıklamış ise artık hukuk mahkemesinde de dava açamaz. (2) Bir suçtan dolayı mahkûm olan kimse üst sınırı iki yıldan fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suç işlediği takdirde, ceza zamanaşımı kesilir. (3) Birinci fıkrada belirtilen hususların suçun unsurunu oluşturduğu hallerde, bunlar temel cezanın belirlenmesinde ayrıca göz önünde bulundurulmaz. (9) Mükerrirlere özgü infaz rejiminin ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbirinin, itiyadi suçlu, suçu meslek edinen kişi veya örgüt mensubu suçlu hakkında da uygulanmasına hükmedilir. (2) Birinci fıkra kapsamına giren eşyanın, ortadan kaldırılması, elden çıkarılması, tüketilmesi veya müsaderesinin başka bir surette imkansız kılınması halinde; bu eşyanın değeri kadar para tutarının müsaderesine karar verilir. (2) Kişi, işlemiş bulunduğu suç dolayısıyla mahkûm olduğu hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar bu hakları kullanamaz.
(2) Bu fiillerin suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır. (1) Hırsızlık, güveni kötüye kullanma ve dolandırıcılık suçlarının işlenmesi suretiyle yararına haksız menfaat sağlanan tüzel kişiler hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur. (3) Yağma suçundan dolayı etkin pişmanlık gösteren kişiye verilecek cezanın, birinci fıkraya giren hallerde yarısına, ikinci fıkraya giren hallerde üçte birine kadarı indirilir. (2) Köy tüzel kişiliğine ait olduğunu veya öteden beri köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş bulunduğunu bilerek mera, harman yeri, yol ve sulak gibi taşınmaz malları kısmen veya tamamen zapt eden, bunlar üzerinde tasarrufta bulunan veya sürüp eken kimse hakkında birinci fıkrada yazılı cezalar uygulanır. (3) Her türlü basın ve yayın organının yayınının hukuka aykırı bir şekilde engellenmesi halinde, ikinci fıkra hükmüne göre cezaya hükmolunur. (3) Cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla bir kimsenin inanç, düşünce veya kanaatlerinden kaynaklanan yaşam tarzına ilişkin tercihlerine müdahale eden veya bunları değiştirmeye zorlayan kişiye birinci fıkra hükmüne göre ceza verilir. (5) Bu suçun ihmali davranışla işlenmesi halinde, verilecek cezada bu nedenle indirim yapılmaz. (3) Organ veya doku satın alan, satan, satılmasına aracılık eden kişi hakkında, birinci fıkrada belirtilen cezalara hükmolunur. Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, iki kat artırılır.
(4) Yukarıdaki fıkralarda tanımlanan suçlardan dolayı zamanaşımı, evlenmenin iptali kararının kesinleştiği tarihten itibaren işlemeye başlar. (2) Kendisi evli olmamakla birlikte, evli olduğunu bildiği bir kimse ile evlilik işlemi yaptıran kişi de yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır. (6) Kişi hakkında, bu maddedeki etkin pişmanlık hükümleri birden fazla uygulanmaz. (1) Özel belgede sahtecilik suçunun konusunun, emre veya hamile yazılı kambiyo senedi, emtiayı temsil eden belge, hisse senedi, tahvil veya vasiyetname olması halinde, resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümler uygulanır. (4) Üçüncü fıkra hariç, bu madde hükümleri ancak belediye sınırları içinde veya özel imar rejimine tabi yerlerde uygulanır. (5) Cinsel istismar için başvurulan cebir ve şiddetin kasten yaralama suçunun ağır neticelerine neden olması hâlinde, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır. (4) Cinsel saldırı için başvurulan cebir ve şiddetin kasten yaralama suçunun ağır neticelerine neden olması hâlinde, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.
Buna göre, sözleşme bedeli değişmemek üzere mücbir sebep,olağanüstü hal ya da sözleşme ve eklerinin uygulanmasını etkileyen bir durumunortaya çıkması ile sözleşme ve eklerindeki hükümlerin ihtilaf içermesihallerinde Sağlık Bakanının onayı ile sözleşme ve eklerinde taraflarcadeğişiklik yapılabilmesi öngörülmektedir. Bu cümle, ihalenin yapılıpsözleşmenin imzalanmasından sonra, sözleşmenin uygulanma aşamasınailişkparibahis. İptali istenen fıkranın birinci cümlesinde, “Mücbirsebepler, olağanüstü hâller veya sözleşme ve eklerinin uygulanmasını etkileyenbir durumun ortaya çıkması veya sözleşme ve eklerindeki hükümlerin ihtilafiçermesi hâllerinde sözleşmenin uygulanabilirliğini veya anlaşılabilirliğinisağlamak amacıyla, sözleşme bedelini değiştirmemek kaydıyla Sağlık Bakanı onayıile sözleşme ve eklerinde taraflarca değişiklik yapılabilir” denilmiştir. Kural, Mahkememiz çoğunluğu tarafından, uzun süreli bir sözleşmedebu gibi değişikliklerin yapılması ihtiyacının olabileceği, kanun koyucununmümkün olduğunca sözleşmeyi sona erdirmeden devam ettirme amacında olduğu, buaçıdan bu gibi düzenlemeleri yapma konusunda takdir yetkisine sahip olduğugerekçeleriyle Anayasaya aykırı bulunmamıştır. Yasama organının mahkeme kararlarını değiştirememesi ilkesiyasama organının kanun yoluyla kesinleşmiş olan kararları ortadan kaldıramamasıanlamına gelir. Mahkeme kararının kanun yoluyla değiştirilememesi ilkesi, maddihukukta herhangi bir değişiklik yapmaksızın sadece somut mahkeme kararlarınınkanun yoluyla değiştirilmesi ya da uygulanmasının engellenmesi hâlleri için sözkonusu olacaktır. Öte yandan, “süreci devam eden ihaleler ile sözleşmesi imzalanmışişler” kapsamında olan Şehir Hastanesi projeleri ihale ve sözleşmelerininyürütmesinin durdurulması ve iptali istemleriyle Türk Tabipleri Birliğitarafından idari yargı mercileri nezdinde davalar açılmıştır. Bu davalarsonucunda pek çok projenin yürütmesi durdurulmuştur. 6428 sayılı Kanunla, Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarıncayapılmasına ihtiyaç duyulan tesislerin ön proje, ön fizibilite raporu vebelirlenecek temel standartlara dayalı olarak ihale edilmesi ve kamu-özelişbirliği modeli çerçevesinde özel hukuk hükümlerine göre yaptırılmasıdüzenlenmektedir.
- Kişisel veri sorumlusu ve kişisel veri işleyen personel, kişisel veri işleyen tüm kuruluşlar, bilgi güvenliği politikalarının geliştirilmesi ve sürdürülmesi sırasında, yürürlükte olan kişisel veri koruma mevzuatını ve/veya düzenlemelerini takip etmekden sorumludur.
- İşlenmesi halinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.
- Bu nedenle, sonradan yürürlüğegiren kanunların geçmişe ve kesin nitelik kazanmış hukuksal durumlara etkiliolmaması hukukun genel ilkelerindendir.
(2) Terk dolayısıyla mağdur bir hastalığa yakalanmış, yaralanmış veya ölmüşse, neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç hükümlerine göre cezaya hükmolunur. (3) Kasten yaralamanın vücutta kemik kırılmasına veya çıkığına neden olması halinde, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, kırık veya çıkığın hayat fonksiyonlarındaki etkisine göre, yarısına kadar artırılır. (5) İştirak halinde suç işlemiş sanıklardan biri hakkındaki şikayetten vazgeçme, diğerlerini de kapsar. (2) Zamanaşımı süresini geçmemek koşuluyla bu süre, şikayet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden başlar. (3) Dava zamanaşımı süresinin belirlenmesinde dosyadaki mevcut deliller itibarıyla suçun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli halleri de göz önünde bulundurulur. (8) Mükerrirlerin mahkûm olduğu cezanın infazı ile denetimli serbestlik tedbirinin uygulanması, kanunda gösterilen şekilde yapılır. (4) Tıbbi kontrol ve takip, raporda gösterilen süre ve aralıklarla, Cumhuriyet savcılığınca bu kişilerin teknik donanımı ve yetkili uzmanı olan sağlık kuruluşuna gönderilmeleri ile sağlanır. (2) Hakkında güvenlik tedbirine hükmedilmiş olan akıl hastası, yerleştirildiği kurumun sağlık kurulunca düzenlenen raporda toplum açısından tehlikeliliğinin ortadan kalktığının veya önemli ölçüde azaldığının belirtilmesi üzerine infaz hâkimi kararıyla serbest bırakılabilir. (6) Birden fazla kişinin paydaş olduğu eşya ile ilgili olarak, sadece suça iştirak eden kişinin payının müsaderesine hükmolunur. (5) Bir şeyin sadece bazı kısımlarının müsaderesi gerektiğinde, tümüne zarar verilmeksizin bu kısmı ayırmak olanaklı ise, sadece bu kısmın müsaderesine karar verilir.
Kadastrodan önceki nedenlere dayalı olarak açılacak davalardahak düşürücü süre on yıldır. Böylece kadastro komisyonlarınca alınan kararlarailişkin düzenlenen tutanak ve haritalarına karşı kadastrodan önceki nedenleredayalı olarak otuz günlük ilan süresi içerisinde dava açılmaz ise bu süregeçtikten sonra tutanak ve haritaların kesinleşmesinden itibaren on yıl içindede aynı nedenlere dayanılarak dava açılabilecektir. Maddesinde, hak arama özgürlüğü için herhangibir sınırlama nedeni öngörülmemiş olmakla birlikte, bunun hiçbir şekildesınırlandırılması mümkün olmayan mutlak bir hak olduğu söylenemez. Özelsınırlama nedeni öngörülmemiş hakların da hakkın doğasından kaynaklanan bazısınırları bulunduğu kabul edilmektedir. Ayrıca hakkı düzenleyen maddedeherhangi bir sınırlama nedenine yer verilmemiş olsa da, Anayasa’nın başkamaddelerinde yer alan kurallara dayanarak bu hakların sınırlandırılması damümkün olabilir. Dava açma hakkının kapsamına ve kullanım koşullarına ilişkinbir kısım düzenlemelerin hak arama özgürlüğünün doğasından kaynaklanansınırları ortaya koyan ve hakkın norm alanını belirleyen kurallar olduğuaçıktır. Her temel hak ve özgürlüğün doğasından kaynaklanansınırları da bulunmaktadır. Zirâ, kişilik haklarının ya da özel hayatın gizliliğinin ihlâliiddiasına konu bir yayında bireyin hak ve özgürlüğü arasında dengeyi bozacakbir düzenleme, üstelik bu düzenlemenin alt yapısı dahî oluşturulmadangerçekleştirilmesi halinde, yargı organının (erkinin) etkinliği azalacak ve“Mahkemelerin bağımsızlığı” ilkesini zedeleyecektir. “Mücbir sebepler, olağanüstü hâller veya sözleşme ve eklerininuygulanmasını etkileyen bir durumun ortaya çıkması veya sözleşme ve eklerindekihükümlerin ihtilaf içermesi hâllerinde sözleşmenin uygulanabilirliğini veyaanlaşılabilirliğini sağlamak amacıyla, sözleşme bedelini değiştirmemek kaydıylaSağlık Bakanı onayı ile sözleşme ve eklerinde taraflarca değişiklikyapılabilir. Yapım işlerinde mücbir sebepler, olağanüstü hâller veyayüklenicinin kusurundan kaynaklanmayan sebeplerle, sözleşmede öngörülenşartlarda işin tamamlanamayacağının anlaşılması hâlinde bedel, ihalede nihaiteklifin verildiği tarih esas alınarak güncellenir ve buna bağlı olarak Bakanonayı ile sözleşmede gerekli düzenlemeler yapılır. Yüksek Planlama Kurulununyetkilendirme kararından sonra yapım işlerine ilişkin ön fizibilite raporu veyaprojelerde, ihale dokümanındaki yatırım maliyetinde öngörülen sınırları aşanbir değişiklik olması hâlinde; değişen fizibilite raporu veya projeler veilgili diğer belgeler Yüksek Planlama Kuruluna yeniden sunulur, Yüksek PlanlamaKurulunun yeni yetkilendirmesine istinaden sözleşme taslağında ve eklerindegerekli tadiller yapılır.